Opryszczka - przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest opryszczka?

Opryszczka to ogólna nazwa dla całego spektrum zakażeń opryszczkowych o podłożu wirusowym. Zmiany skórne wywoływane są przez wirus Herpes simplex virus – w skrócie HSV. Występują dwa typy wirusa opryszczki: HSV-1 i HSV-2. Wirus typu pierwszego odpowiada głównie za infekcję w obrębie twarzy: opryszczkę twarzy, opryszczkę wargową, atakującą jamę ustną oraz ogólnie górną część ciała. Wirus typu drugiego daje zaś objawy przede wszystkim w okolicach narządów płciowych. HSV-1 dotyka aż 67% populacji w wieku 15-49 lat, z kolei HSV-2 – 13%.

Nie sposób nie zauważyć, że od kilku dekad i w związku z rewolucją seksualną podziały te są coraz mniej wyraźne – wirus HSV-1 może przenieść się na narządy płciowe, z kolei HSV-2 wywołać opryszczkę wargową.

Opryszczka – objawy

Jak wygląda opryszczka? Pierwsze objawy opryszczki to zazwyczaj:

• nadwrażliwość,
• świąd,
• uczucie mrowienia,
• pieczenie,
• ból.

Na kolejnym etapie pojawiają się swędzące pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, które po kilku dniach pękają, pozostawiając po sobie rany i bolesne nadżerki.

Ile trwa opryszczka?

Jeśli nie podejmiemy leczenia, pęcherzyki i owrzodzenia będą utrzymywać się na skórze przez 7 – 10 dni, choć zdarza się, że zmiany nie znikają nawet przez 2 tygodnie. Proces gojenia na szczęście da się przyspieszyć.

Rodzaje opryszczki

Najpowszechniejsza jest opryszczka na twarzy – opryszczka na ustach, wywołana przez pierwszy typ wirusa. Opryszczka w tym przypadku atakuje wargi oraz skórę twarzy. Zdarzają się też zapalenia jamy ustnej i gardła, którym może towarzyszyć podwyższona temperatura oraz gorsze samopoczucie. Czasami wirus opryszczki obejmuje oczy, co w konsekwencji może doprowadzić do groźnych powikłań, nawet do utraty wzroku. Najcięższe przypadki wiążą się z opryszczkowym zapaleniem mózgu – stanowi ono bezpośrednie zagrożenie dla życia.

Jak już wspominaliśmy, na opryszczkę wywołaną przez wirus typu drugiego i zlokalizowaną w okolicy narządów płciowych choruje 13% światowej populacji. Czasami za wystąpienie nieprzyjemnych dolegliwości odpowiedzialny jest wirus HSV-1. Wśród najczęstszych objawów można wymienić pęcherzyki i owrzodzenia – na prąciu lub wargach sromowych i kroczu. Jeżeli jest to zakażenie pierwotne (tzw. opryszczka pierwotna), czyli pierwszy kontakt i zarażenie wirusem, zazwyczaj towarzyszy im podwyższona temperatura, ból głowy oraz mięśni.

Podsumowując, oto podstawowe rodzaje opryszczki, które zazwyczaj dają podobne objawy:

• opryszczka wargowa;
• opryszczka skórna – zmiany skórne mogą pojawić się na całym ciele;
• opryszczka narządów płciowych oraz okolicy odbytu;
• zakażenie błony śluzowej jamy ustnej, a także migdałków oraz gardła;
• opryszczkowe zapalenie narządu wzroku;
• opryszczkowe zapalenie mózgu.

Opryszczka – przyczyny

Wiemy już, że opryszczkę wywołuje któryś z wirusów z rodziny Herpes simplex virus. Czy opryszczka jest zaraźliwa? Tak, opryszczką można bardzo łatwo się zarazić. Winne są tutaj pęcherzyki, w których znajduje się płyn z cząsteczkami wirusa, oraz następnie strupy – należy na nie uważać nie tylko w momencie ich pojawienia się oraz gdy odczuwamy swędzenie lub mrowienie. Opryszczka może być zaraźliwa nawet na długo po ustąpieniu objawów – wtedy, kiedy pozostaje w stanie uśpienia.

Zarazić się można poprzez:

• pocałunki;
• pożyczanie pomadki;
• używanie tych samych przyborów kuchennych, sztućców, szklanek, ręczników, golarek i jakichkolwiek innych przedmiotów, które miały kontakt z wykwitami;
• kontakt z drugą osobą podczas aktywności fizycznej, np. wspólnych treningów.

Kiedy możemy zachorować na opryszczkę po raz pierwszy?

Pierwotny epizod opryszczki na twarzy zazwyczaj ma miejsce 2 do 20 dni po kontakcie z wirusem. Pierwsze zachorowanie bardzo często ma miejsce w dzieciństwie, nawet w okresie niemowlęcym. W związku z tym dorośli nie powinni pod żadnym pozorem całować czy przytulać małych dzieci, jeśli tylko mają jakiejkolwiek podejrzenia, że zarazili się opryszczką lub że wirus opryszczki akurat się u nich uaktywnił. Dzieci do 6 miesiąca życia mają jeszcze nieukształtowany w pełni układ immunologiczny, w związku z czym zarażenie wirusem mogłoby przynieść u nich poważniejsze konsekwencje.

Jakie czynniki aktywują wirusa opryszczki?

Następnie wirus opryszczki przez długi czas może pozostawać w stanie uśpienia, by niespodziewanie się aktywować. Wiele osób cierpi na nawracające opryszczki – mówimy o nich, gdy powtarzają się około 3 razy w roku. Dlaczego w pewnym momencie wirus się budzi? Może to wynikać z osłabienia organizmu oraz gorszej pracy układu immunologicznego. Powinniśmy uważać przede wszystkim na:

• stres;
• długotrwały i intensywny wysiłek fizyczny, np. u sportowców;
• kiepską, ubogą dieta, która nie zaspokaja podstawowych potrzeb organizm (niedożywienie);
• wyziębienie, ale także na długą ekspozycję na silne promieniowanie słoneczne;
• choroby zakaźne oraz inne, które „odwracają uwagę” układu odpornościowego;
• zmiany hormonalne spowodowane np. przez miesiączkę;
• miejscowe urazy skóry.

Szczególne środki ostrożności należy zastosować również w przypadku osób chorych na raka i w trakcie chemioterapii, a także zakażonych HIV.

Jak pozbyć się opryszczki na zawsze?

Zastanawiasz się, jak pozbyć się opryszczki całkowicie? Niestety nie jest to możliwe. Po pierwotnym zakażeniu wirus pozostaje uśpiony np. w komórkach nerwów (np. twarzy) nosiciela do końca życia. Co więcej, może on zarażać w zasadzie w każdym momencie, nie tylko w momencie pojawienia się pęcherzyków.

Leczenie opryszczki

Jakie kroki należy podjąć w leczeniu opryszczki? W większości przypadków stosuje się przede wszystkim leczenie objawowe, ukierunkowane na zminimalizowanie nieprzyjemnych dolegliwości. Lekarze przypisują przede wszystkim maści z cynkiem, które działają osuszająco i ściągająco, a także leki przeciwwirusowe, np. na bazie acyklowiru i walacyklowiru. W razie potrzeby można sięgać też po leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.

Jak zapobiegać pojawieniu się opryszczki?

W zasadzie jedyne, co możesz zrobić, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo ponownego zachorowania, jest dbanie o odporność organizmu. Podstawą jest to zbilansowana dieta, regularna, ale niezbyt intensywna aktywność fizyczna, wysypianie się i walka ze stresem. Poza tym należy unikać ryzykownych zachowań seksualnych oraz bezwzględnie stosować prezerwatyw.

Jeżeli często cierpisz z powodu wykwitów, spróbuj zlokalizować czynnik, który aktywuje u Ciebie wirusa. Możesz założyć dziennik obserwacji swojego organizmu i zapisywać informacje dotyczące takich czynników, jak dzień cyklu, samopoczucie, aktywność fizyczna, potencjalnie stresowe sytuacje itd. Dzięki temu dowiesz się, co bezpośrednio poprzedza pojawienie się opryszki na twarzy czy innych obszarach ciała.

Zakażenie wirusem opryszczki może przynieść poważniejsze konsekwencje. W przypadku zachorowania należy zachować szczególną ostrożność i podjąć środki zaradcze, dzięki którym wirus nie rozprzestrzeni się dalej.